Лекции по изучению гагаузского языка Лекция 14 (уровень А2) SAALIK HEM GİGİENA İŞHALLIK
Mart ayın 31-indä 1988 yılda geçti “Gagauz halkı” diskusiya klubun ilk toplantısı. Taa sora klub kabletti cümnä-politika akıntısı statusunu, onun rolu gagauz halkının savaşında kendini belirlemäk proţesindä, pek büüktü.
“Gagauz halkı” halk akıntısı yaşamanın ilk etaplarında koyardı kendinä kultura-aydınnatmak daavalarını, angıları dooruduluydu gagauz halkı istoriya-kultura mirasının, gagauz dilinin hem literaturanın dirilmesinä, yayınnamasına, aaraştırılmasına hem ilerlemesinä. Ancak, vakıt geçtikçä, onnar diiştilär millet dirilmäk hem gagauz halkının kurulmak ideyalarına, birleştirip gagauz halkının anılmış temsilcilerini, angıların vardı önemni eri Gagauziyanın kurulmasında. “Gagauz halkı” halk akıntısının, angısı tez oldu hepsi gagauzların tüm millet akıntısı, önderlerin arasında durardılar kendi halkının gerçek uşakları. Büün onnarın adları bilinerlär çoyu devletlerdä. Onnarın arasında ölä anılmış insannar, nicä: Mariya Maruneviç, Dmitriy Savastin, Stepan Bulgar, Stepan Topal, Mihail Kendigelän, Dmitriy Novak hem başkaları.
Gagauziya M. V. Maruneviç adına bilim-aaraştırma merkezi mardın 30-da düzenneyip-geçirdi praktika seminarını Gagauz dili hem literatura okumakları Kurikulumuna (2021 y) görä.
Üüretmäk-metodika gelişmeleri bölümü başlankı klaslarda üüredicilärlän barabar açıkladılar Kurikuluma (2021 y) görä Gidi hazırlamak soruşları, belli ettilär üüretimin zamandaş istediklerinä görä Gidin konţepţiyasını, içindekilerini, kurdular iş grupasını.
Bu yıl erli gagauzologiya kurucusunun, Valentin Aleksandroviç Moşkovun, 170-inci yıldönümünü. O çok kuvet koydu bilim gagauzologiyanın ilerlemesinä, gagauz halkının unikal kultura-istoriya mirasının korunmasına.
Valentin Aleksandroviç duudu mart ayın 25-indä (aprilin 6-sında) 1852 yılda Kostrom guberniyasında Moşkov boyarlar soyunda. Kendi zanaatı gibi seçti askercilii da çok başarılıydı bu uurda. Ancak, kendi gerçek zaametini hem şanı o kabletti bilim alanında, neredä diveç kaldı onun adı istoriyada, etnografiyada hem gagauzologiyada.
Директор НИЦ Гагаузии провела совещание с руководителями рабочих групп по подготовке учебных пособий по дисциплине "История, культура и традиции гагаузского народа" для 6, 8 и 9 классов. Были обсуждены вопросы о составе рабочих групп, срокам реализации и проблемные вопросы в рамках подготовки.
Büün, noyabrinin 9-unda 2021 yılda, tanışmak için geldi TAİB (Türk Aksakalların Birliği) Bakannık aparatın öndercisi, Misiya Media Grup baş redaktoru, saygılı Nicat Dalgar.
Gagauziya BAM direktorunnan İrina Konstantinovaylan buluşmak çerçevesindä konuşuldu işbirlii perspektivaları için hem bilim merkezinin TAİB-nnän geçirilän proektlerdä hem sıralarda pay alması için.
Türkiya Respublikası delegaţiya temsilcileri çiftçilik ministru yardımcısınnan, saygılı Fatih Metinnän, başında avtonomiyaya musaafirlik çerçevesindä Gagauziya bilim merkezindä geçti iki taraflı buluşmak.
Bilim merkezinin direktoru tanıttı merkezinin strukturasını hem temel iş uurlarını, belli etti ilerlemäk perspektivalarını hem proektleri, angıları lääzım gerçekleştirmää, ki ileri dooru da gagauz dili gelişsin.
Gagauziya BAM-nin zaametçileri şükür ettilär Türkiya Respublikası önderciliinä hem bütün türk halkına destek için, bilim hem üüretim uurunda gerçekleştirilän proektlär için. Onnar açıkladılar kendi umutlarını ileri dä tarafların başarılı işbirliinä.
Директор Научно-исследовательского центра Гагаузии им. М.В. Маруневич Ирина КОНСТАНТИНОВА приняла участие во II-ом Международном педагогическом форуме в Гагаузии «Инновационная траектория развития образования: становление, проблемы и прогнозы», который состоялся 28 октября 2021г. в онлайн формате.
В своем выступлении директор НЦ Гагаузии подчеркнула важность расширения доступа к образованию и рост высшего образования в непредсказуемо изменяющихся условиях с опорой на науку, как безальтернативный путь к возможности стимулирования национальной экономики и улучшению качества жизни, а также отметила необходимость оформления в системе повышения квалификации педагогических работников тьюторской позиции преподавательского состава и построения соответствующего ей образовательного пространства на площадке сетевого методического объединения.
Полная версия выступления представлена ниже.
Научное сообщество Гагаузии понесло тяжелую утрату.
На 74-м году ушел из жизни один из авторов Закона об особом правовом статусе и Уложения Гагаузии, выдающийся сын гагаузского народа - Илья Иванович Каракаш. Скончался Почетный гражданин Гагаузии, заслуженный юрист Украины, профессор.
Илья Иванович участник целого ряда гуманитарных проектов научно-культурной направленности. Последний научно-просветительский проект НИЦ Гагаузии, в котором он принял участие в качестве эксперта, и в числе авторов-разработчиков Уложения Гагаузии состоялся весной 2020г.
В 2021-м году Илья Иванович подключился к разработке проекта, направленного на освещение истории нациостроительства гагаузского народа. К сожалению, судьба распорядилась иначе.
Коллектив Научно-исследовательского центра им. М.В. Маруневич выражает свои искренние соболезнования родным и близким, коллегам и соратникам Каракаш Ильи Ивановича по поводу его ухода из жизни.
Вечная память выдающемуся сыну гагаузского народа!
Светлая память выдающемуся представителю гагаузского научного сообщества!
Памяти Мари Васильевны Маруневич
Памяти Президента Гагаузской Республики Степана Топала
Sentäbrinin 28-dä 2018 yılda geçindi gagauz halkının anılmış oolu hem patriotu.
Ama, hatır bu insan için, onun yaptıkları Gagauziya hem gagauz halkı için şindi dä yaşȇȇr, da hep birleştirer cümnemizi eni başarılara. Onuştan Gagauz Respublikası Prezidentinin hatırını gagauz halkının gelän evlat boylarında korumak ta – önemni iştir.
Bu gündä cümnä temsilcileri hem avtonomiyamızın devlet kurumnar temsilcileri çiçek koydular Gagauz Respublikası Prezidentinin mezarına.
Gavril Arkadyeviç Gaydarcı duudu ceviz ayın 14-dä 1937 yılda Kırbaalı küüyündä çok uşaklı ayledä. Ana küüyündä o bitirdi edi klas. Nicä dä çoyu o zor vakıtlarda, şkoladan sora gitti işlemää kolhoza. Onaltı yaşında Gavril Gaydarcı gitti üürenmää Tiraspol kasabasına pedagogika uçilişçesinä. 1957 yılda olȇr Kişinöv devlet universitetindä istoriya-fakultetinin studenti. Hep o vakıtlar başladı zanaatlanmaa gagauz folklorunnan: topladı halk masallarını, türkülerini, söleyişlerini, bilmeycelerini. Pay alıp ekspediţiyalarda, topladı çok dil hem etnografiya materialını da.
1969 yılda Gavril Arkadyeviç girdi üürenmää Sovet Birlii Bilim Akademiyasının Dil bilimi İnstitutunun aspiranturasına. Çok yıl o işledi rus dili kafedrasının başı Belţtä.
Gavril Arkadyeviç Gaydarcı pek sevärdi ana dilini. Taa küçüktän, bulunup insan arasında, sesirgenärmiş halkın sözünä dä, işidip bir meraklı annatma ya da gözäl söleyiş gagauz dilindä, yazarmış onnarı ayırı bir tefterä. O çok zaamet koydu gagauz dili ilerlesin, çok çalıştı çıkarmaa sözlük, üürenmäk hem metodika kiyatlarını gagauz dilindä hem gagauz dili için.
Указ «О введении письменности для гагаузского языка» |
Гагаузия — новое явление в истории современной Европы и ключевой этап в истории гагаузского народа
15 yıl geeri – iyülün 20-unda 2006 yılda gagauz avtonomiyanın baş kasabasında başladı kendi işini Gagauzların İlk Dünnä kongresi, nereyi toplandıydı bütün dünnedän gagauz halkının temsilcileri. Bu pek önemni olayda pay aldılar gagauz halkının dostları dünnänın türlü devletlerindän. Bölä gözäl olay bir başlantı gibi oldu gagauz halkının zamandaş adetlerindä.
Gagauzların Dünnä kongresi – önemni bir sayfa gagauz halkının zamandaş istoriyasında, angısı nışannadı gagauzların kurulmak istoriyasında millet kurulmak proţeslerin çıkmasını taa üüsek uura hem saaladı onnarın tanınmasını bütün dünnedä.
Geçti 15 yıl, ama Gagauzların Dünnä kongresini geçirmäk iniţiativası oldu ii bir adet, angısı inandırȇr, ani cümnä ilerlemäk kanonnarı geçilmäz. O gösterer, ani gagauz halkı yapȇr çetin hem dooru adımnarı, angıları doorudulu kendi hem evladların geleceeni düzmeyä, bulunarak dostlukta başka halklarlan.
Советский период в истории гагаузского народа
Zamandaş dünnedä halkın kultura uurunun göstergesi sayılȇr onun ortamında bilim insannarın olması, neçinki zamandaş ţivilizaţiya hem onun gelişmesi sıkı baalı bilim bilgilerin ilerlemesinnän hem kullanmasınnan.
Bu gün biz hodulluklan nışannȇȇrız, ani gagauzlar arasında da var çok anılmış insan, angıların adları geniştän bilinerlär halklar arası bilim-kultura cümnesindä. Onnarın arasında Gleb hem Boris Draganovı da, angıların bilim aaraştırmaları bilinerlär bütün dünnedä.
Onnarın duuma günündä isteeriz teklif etmää okuyasınız statyayı bilim-biografiya uurunda, neredä yazdırılȇr bu anılmış gagauz adamnarın biografiyaları hem yaratma yolları.
ГАГАУЗЫ И БОЛГАРЫ БУДЖАКА В МЕЖВОЕННЫЙ (РУМЫНСКИЙ) ПЕРИОД (1918 – 1940 гг.)
Сегодня, сотрудники Научно-исследовательского центра Гагаузии им. М.В. Маруневич приняли участие в торжественном круглом столе, посвященном 80-летию учёного-исследователя, писателя, собирателя гагаузского фольклора, историка, этнографа Марии Ангеловны Дурбайло. Администрация НИЦ Гагаузии выражает благодарность Примарии и Сельскому совету с. Томай за подготовку и проведение мероприятия на высоком, профессиональном уровне.