Лекции по изучению гагаузского языка Лекция 22 (UUR A2, уровень А2) ZOOPARKTA
Церемония чествования заслуженных деятелей прошла в комратском Доме культуры. В списке награжденных – представители научного сообщества Гагаузии. Научные деятели были награждены за высокие достижения в области истории, языкознания и сохранение культурных и духовных ценностей гагаузского народа.
Анатол Иванович Макриш родился 30 мая 1924 года в селе Бешалма. Его родители Зинаида Димитрова и Иван Макриш были школьными учителями. Поэтому родители уделяли образованию своего сына большое внимание. Анатол, окончив школу в Бешалме, продолжил учёбу в Комрате, потом в Кишинёве.
Дмитрий Николаевич Кара Чобан родился 27 мая 1933 года в селе Бешалма, которое в тот период входило в Комратскую пласу (волость) Тигинского жудеца (уезда). Отец будущего писателя, Карачобан Николай Николаевич (1905-1986), мать, Карачобан (Драган) Анна Константиновна (1905-1989), родом из села Кирсово.
Окончив семь классов школы в 1950 г., Дмитрий Кара Чобан уехал в Харьков, где работал на стройке и на железнодорожной станции. В 1952 г. еще год учился восьмом классе в вечерней школе рабочей молодежи. В Харькове Д. Кара Чобана в 1952 г. призвали в ряды Советской Армии. Три года он прослужил на Дальнем Востоке.
После возвращения в Молдавию Д. Кара Чобан поступил в 1955 году в Республиканское художественное училище им. И.Е. Репина на живописное отделение, где проучился полтора года.
Для поступления в высшее учебное заведение необходимо было иметь среднее образование, поэтому Д. Кара Чобан в 1957 году экстерном сдал в Комратской школе № 3 экзамены за 9-10 классы средней школы и поступил в Кагульское педучилище, но вскоре оставил учебу.
Bu gündä Gagauziya hem gagauzlar bakȇrlar istoriyada önemni bir datayı – “Gagauz halkı” akıntısının kurulmak gününü, angısının ilk toplantısı geçti may ayın 21-indä 1989 yılda, hem onun erini gagauz halkının kendini belirlemesindä.
Sovet Birlii daalardı pek hızlı. Sovet respublikalarda insannar karşı gelärdilär hızlı diişilän politika problemalarınnan, ayırılmak hem eni devletlerin oluşması sa herzaman uymaazdı insannarın istemeklerinä. Sovet sorası zamanında artık norma olduydu politika, ekonomika hem etnika uurunda cümnenin daalması. Bu durumda, korumaa deyni kendi etnosunu, gagauz halkı, Gagauziya çevresindä, başladı yolunu dirilmeyä hem kendibaşına ilerlemeyä. Butakım kararların altında durardı “Gagauz halkının” toplantıları, ilk toplantı geçti may ayın 21-indä 1989 yılda Komratta.[1]
14 мая 1998г. - День принятия Уложения Гагаузии
В истории Гагаузии отмечены даты, связанные с определенными важными событиями. Среди них особое место занимает 14 мая 1998 года, когда было принято Уложение Гагаузии (Гагауз Ери).
Уложение Гагаузии – основной закон Гагаузии. Обладает исключительной юридической силой на всей территории Гагаузии. Устанавливает правовой статус Гагаузии в составе Республики Молдова, организацию и полномочия органов публичной власти Гагаузии. Определяет права, свободы и обязанности человека и гражданина, действующие в Гагаузии и в Республике Молдова. Сегодня с уверенностью можно констатировать, что принятие 14 мая 1998 г. народом Гагаузии Уложения заложило фундамент обновления законодательства, способствовало дальнейшему формированию демократических устоев, послужило примером для совершенствования правового пространства в Республике Молдова.
Gagauz Yeri Genel üüretmäk müdürlüü açıklêêr, ki Çiçek ayında Gagauziya nışannayacek önemni milli yortusunu – Ana Dilimiz – gagauz dili gününü hem anılmış aydınnadıcının, yazıcının, poetın, dramaturgun Dionis Nikolaeviç Tanasoglunun 100-cü yıldönümünü.
Gagauz millet yortusuna «Ana Dilimiz» karşı bütün Avtonomiya bölgesindä Gagauz Eri geçecek akţiya «Genel Diktant Gagauz dilindä». Tek diktantı hazırlêêrlar barabar Gagauz Yeri Genel Üüretmäk Müdürlüü hem Gagauziya M.V. Maruneviç adına bilim-aaraştırma merkezi.
Diktant gagauz dilindä geçecek çiçek ayın 20-indä saat 12-dä distanţion formatta hem Komrat kasabanın gimnaziyasında S. Kuroglunun adına. Diktantı deyni geçirmää Gagauz Yeri Genel üüretmäk müdürlüü hem Gagauziya M.V. Maruneviç adına bilim-aaraştırma merkezi ayırdılar ofiţial sayfalarını Facebooktta.
Akţiyada var nicä pay alsınnar Gagauziyanın yaşayannarı:
1-ci bölüm – 13-19 yaşında;
2-ci bölüm – 20-dän zeedä yaşta.
Diktant geçecek saat 12-dä çiçek ayın 20-indän. Diktantı lääzım olacek yazmaa latin grafikasında formatta A4 yada tefter yapraanda, göstereräk onun yukarkı erindä, köşesindä: soyadını, adını, üürenmäk yada işin erini, gün duumasını, küüyü/kasabaayı.
Diktantı yazmaa bitirdikçä, pay alannara lääzım olacek 20 minudun içindä patredä çıkarmaa diktantı da yollamaa onu elektron poçtya:
- Komrat dolayın yaşayannarı lääzım yollasınnar elektron poçtya - Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра..
- Çadır dolayın yaşayannarı lääzım yollasınnar elektron poçtya - Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра..
- Valkaneş dolayın yaşayannarı lääzım yollasınnar elektron poçtya - Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра..
Teklif ederiz hepsini: katılın da pay alın akţiyada «Genel Diktant Gagauz dilindä».
Mart ayın 31-indä 1988 yılda geçti “Gagauz halkı” diskusiya klubun ilk toplantısı. Taa sora klub kabletti cümnä-politika akıntısı statusunu, onun rolu gagauz halkının savaşında kendini belirlemäk proţesindä, pek büüktü.
“Gagauz halkı” halk akıntısı yaşamanın ilk etaplarında koyardı kendinä kultura-aydınnatmak daavalarını, angıları dooruduluydu gagauz halkı istoriya-kultura mirasının, gagauz dilinin hem literaturanın dirilmesinä, yayınnamasına, aaraştırılmasına hem ilerlemesinä. Ancak, vakıt geçtikçä, onnar diiştilär millet dirilmäk hem gagauz halkının kurulmak ideyalarına, birleştirip gagauz halkının anılmış temsilcilerini, angıların vardı önemni eri Gagauziyanın kurulmasında. “Gagauz halkı” halk akıntısının, angısı tez oldu hepsi gagauzların tüm millet akıntısı, önderlerin arasında durardılar kendi halkının gerçek uşakları. Büün onnarın adları bilinerlär çoyu devletlerdä. Onnarın arasında ölä anılmış insannar, nicä: Mariya Maruneviç, Dmitriy Savastin, Stepan Bulgar, Stepan Topal, Mihail Kendigelän, Dmitriy Novak hem başkaları.
Gagauziya M. V. Maruneviç adına bilim-aaraştırma merkezi mardın 30-da düzenneyip-geçirdi praktika seminarını Gagauz dili hem literatura okumakları Kurikulumuna (2021 y) görä.
Üüretmäk-metodika gelişmeleri bölümü başlankı klaslarda üüredicilärlän barabar açıkladılar Kurikuluma (2021 y) görä Gidi hazırlamak soruşları, belli ettilär üüretimin zamandaş istediklerinä görä Gidin konţepţiyasını, içindekilerini, kurdular iş grupasını.
Bu yıl erli gagauzologiya kurucusunun, Valentin Aleksandroviç Moşkovun, 170-inci yıldönümünü. O çok kuvet koydu bilim gagauzologiyanın ilerlemesinä, gagauz halkının unikal kultura-istoriya mirasının korunmasına.
Valentin Aleksandroviç duudu mart ayın 25-indä (aprilin 6-sında) 1852 yılda Kostrom guberniyasında Moşkov boyarlar soyunda. Kendi zanaatı gibi seçti askercilii da çok başarılıydı bu uurda. Ancak, kendi gerçek zaametini hem şanı o kabletti bilim alanında, neredä diveç kaldı onun adı istoriyada, etnografiyada hem gagauzologiyada.
Директор НИЦ Гагаузии провела совещание с руководителями рабочих групп по подготовке учебных пособий по дисциплине "История, культура и традиции гагаузского народа" для 6, 8 и 9 классов. Были обсуждены вопросы о составе рабочих групп, срокам реализации и проблемные вопросы в рамках подготовки.